سرمایه دار حامی احمدی نژاد،پشت پرده"بانک تات"

بانك تات یك ظاهر دارد و یك محتوا. ظاهر آن تركیب سهامداران آن است كه به طور رسمی اعلام شده اما محتوای آن با یك اسم گره خورده است؛ علی انصاری.

به گزارش روزنامه اعتماد، یكی از پرحاشیه ترین بانك های خصوصی روز جمعه آغاز به كار كرد. بانك تات كه درباره تركیب سهامدارانش حرف و حدیث بسیاری است در 88/8/8 اولین شعبه خود را در شهر مشهد افتتاح كرد.

در مراسم افتتاح این شعبه جمعی از مدیران ارشد بانك مركزی، وزارت صنایع و معادن، بازرگانی و امیررضا واعظی آشتیانی قائم مقام سازمان تربیت بدنی شركت داشتند. بانك تات هشتمین بانك خصوصی كشور است كه آغاز به كار می كند. در دوره دولت نهم بانك مركزی به جز موافقت با تبدیل موسسه مالی و اعتباری بنیاد مستضعفان به بانك سینا، هیچ مجوزی در زمینه فعالیت بانك های خصوصی صادر نكرد اما در ماه های پایانی دولت به یكباره بانك مركزی در دادن مجوز بانك های خصوصی دست و دلباز شد. به بنیاد شهید مجوز داد تا بانك دی را راه اندازی كند. سپاه موسسه انصار را كه سال ها در حال فعالیت بود توانست تبدیل به بانك كند. شهرداری صاحب بانك شهر شد و دست آخر بانك تات كه پس از چند بار به تعویق افتادن بررسی اساسنامه و پذیره نویسی سرانجام در روز جمعه به طور رسمی اعلام افتتاح شد و ظاهراً از بهمن فعالیت خود را آغاز می كند. اما تات چیست و از آن كیست؟از ظاهر بانك تا محتوابانك تات یك ظاهر دارد و یك محتوا. ظاهر آن تركیب سهامداران آن است كه به طور رسمی اعلام شده اما محتوای آن با یك اسم گره خورده است؛ علی انصاری. انصاری مرد پشت پرده هشتمین بانك خصوصی در جمهوری اسلامی است.

او را گرچه رسانه ها با عضویت در هیات مدیره باشگاه استقلال و همانندپنداری با حسین هدایتی عضو متمول باشگاه رقیب شناختند اما باید برای شناخت او به سال ها قبل بازگشت. حتی آنانی كه او را با بازار مبل ایران می شناسند باز هم به عقبه او خوب نپرداخته اند. انصاری كار خود را قبل از بازار مبل آغاز كرده؛ در بازاری كه هیچ ربطی به مبل نداشت. آغاز فعالیت های اقتصادی او به اوایل دهه 70 بازمی گردد؛ زمانی كه به همراه یك شریك دیگر در ضلع جنوبی بازار آهن شادآباد مجتمع تجاری بهاران 1و2 را ساخت. از قبل همین فعالیت ها و ساخت و سازها بود كه توانست كم كم خود را در قامت یك سرمایه دار نشان دهد.

اما انصاری چگونه توانست در قامت یك سرمایه دار جلوه كند؟انصاری كیستانصاری معمارزاده یی است اهل دان اصفهان كه ظاهراً در ابتدا خانواده متمولی نداشته است و در رده بندی طبقه اجتماعی جزء خانواده طبقه متوسط به شمار می رفته است اما آشنایی با برخی فعالان بازار آهن و ورود به حوزه ساخت و ساز وضع مالی او را دگرگون كرد. ساخت مجتمع تجاری بهاران 1و2 و در ادامه بازار مبل ایران حركت هایی بود كه انصاری به طور شراكتی انجام داد؛ فعالیت هایی كه زمان را برای او به دهه 80 رساند؛ دهه یی كه مقارن با نشست و برخاست او با اهالی سیاست شد. اوج آن همكاری با امیررضا واعظی آشتیانی در فدراسیون دوچرخه سواری و در ادامه باشگاه استقلال بود. در انتخابات ریاست جمهوری نیز او از حامیان جدی محمود احمدی نژاد به شمار می رفت.

دهه 80 انصاری را در مسیر جدیدی از فعالیت ها قرار داد. اگر در دهه 70 او را فقط در بازار آهن شادآباد می شناختند در دهه 80 توانست به شهرت برسد. این عقبه انصاری، او را مرد اول بانك تات كرده است زیرا انصاری است كه همه را در تات گرد هم جمع كرده و چنین مجموعه یی را شكل داده است؛ مجموعه یی كه با چند و چون زیادی همراه است.سهامداران موسس تاتسهامداران تات را سه گروه ورزشی، صنعتی و خانوادگی تشكیل می دهند. گروه ورزشی عبارتند از صندوق اعتباری حمایت از قهرمانان و پیشكسوتان ورزش، كمیته ملی المپیك، فدراسیون روستایی و عشایری، فدراسیون پزشكی ورزشی، فدراسیون فوتبال، فدراسیون ورزش های جانبازان و معلولین، باشگاه فرهنگی ورزشی استقلال و باشگاه فرهنگی ورزشی پیروزی. چند هفته پیش سایت های اصولگرا نظیر الف و جهان از حاتم بخشی رئیس سابق سازمان تربیت بدنی خبر دادند.

بر اساس اخبار سایت های اصولگرا سازمان لیگ در زمان مسوولیت علی آبادی و با دستور وی در اقدامی غیرقانونی دو میلیارد تومان به بانك خصوصی تات كمك كرد.این سایت ها گزارش دادند از بودجه دیگر فدراسیون های ورزشی نیز برای تاسیس این بانك هزینه شده است. اعطای این مبلغ پول در حالی است كه برخی از فدراسیون های ورزشی از پرداخت حقوق كاركنان خود عاجزند. البته كمیته ملی المپیك در جوابیه یی توضیح داد راه اندازی بانك آرزوی جامعه ورزش بوده كه تاكنون به دلیل كمبود اعتبار عملی نشده بود و راه اندازی تات می تواند پشتوانه مطمئنی برای ورزش كشور باشد. در این جوابیه توضیحی درباره نكات مبهم كمك سازمان ها و زیرمجموعه های سازمان تربیت بدنی داده نشده بود.از این رو درباره اولین گروه از سهامداران چنین شبهه یی از سوی خود اصولگرایان مطرح شد.گروه صنعتی سایپا؛ از قرار معلوم 20 میلیارد سهم تات را سایپا خریده است.

در واقع 10 درصد از سهام این بانك در اختیار سایپا قرار دارد. درباره حضور سایپا در این بانك دو نكته وجود دارد؛ اول آنكه شركت سایپا در حال راه اندازی یك بانك است تا به طور تخصصی در خدمت خود باشد از این رو مشخص نیست چرا سهامدار موسس یك بانك، شركتی است كه خود تا چند وقت دیگر صاحب بانك می شود؟ نكته دیگر به مدیران بانك مركزی برمی گردد. محمود بهمنی رئیس كل بانك مركزی چند بار به صراحت در پاسخ به حل مشكلات مالی ایران خودرو رقیب سایپا در بازار و دریافت تسهیلات از بانك ها بر فروش سهام شركت بانك پارسیان تاكید كرد. در واقع ایران خودرو باید از سهامدار بودن پارسیان دست می كشید تا سیستم بانكی نیز تعاملات با بانك را از سر گیرد.

حال باید از بانك مركزی پرسید چه فرقی بین ایران خودرو و سایپا وجود دارد؟ چرا ایران خودرو نمی تواند در پارسیان سهامدار باشد اما سایپا می تواند سهام تات را در اختیار گیرد؟گروه سرمایه گذاری تات؛ گروه سرمایه گذاری تات از برادران انصاری است. بنا بر اعلام سایت رسمی تات پایه های اولیه شكل گیری گروه سرمایه گذاری تات در ابتدای دهه 40 شمسی و توسط علی اكبر انصاری در عرصه ساخت و ساز ساختمان های مسكونی و تجاری بنیان گذاشته شد. این سایت اعلام كرده با این حال دهه 60 را می توان اوج فعالیت های حرفه یی و نظام مند این گروه با مدیریت علی انصاری دانست. اما وقتی به كارنامه این گروه نگاه كنید چند كار عمده می بینید.?بازار آهن غرب? بازار مبل ایران?كارخانجات لوله و پروفیل تهران? كارخانجات تولیدی و صنعتی خوشخواب نوین?بازار موبایل ایران كه آخری را روی پیراهن استقلال در بازی های لیگ امسال دیده اید و فاز اول همزمان با تات روز جمعه افتتاح شد. برادران انصاری 20 درصد سهام تات را در اختیار دارند. هرچند تمام برادران در زیر چتر علی قرار دارند و ظاهراً تقسیم سهام آن به دلیل برخی موانع قانونی بوده كه اجازه نمی داده یك نفر بیش از میزان مشخصی سهم در اختیار داشته باشد.

تات مخفف یك اسم یا نام قومدر تبلیغات كه برای تات شده تلاش شده آن را مخفف «تجربه، اعتماد و توسعه» نشان دهند اما در اصل نام قوم برادران انصاری و گروه سرمایه گذاری آنان است. قوم تات در نزدیكی بوئین زهرا قزوین سكنی دارد. انتخاب نام تات برای هشتمین بانك خصوصی نشان دهنده قدرت خاندان انصاری در این بانك خصوصی است.چرا پذیره نویسی به تعویق افتاددر اواسط مرداد و براساس مجوز سازمان بورس و اوراق بهادار قرار بود یك میلیارد از دو میلیارد سهم اسمی بانك خصوصی تات (معادل 50 درصد از سرمایه 200 میلیارد تومانی) ظرف مهلت 60 روز پذیره نویسی شود اما به فاصله یك روز سازمان بورس طی اطلاعیه یی اعلام كرد این پذیره نویسی كه قرار بود به زودی انجام شود تا اطلاع ثانوی انجام نخواهد شد و پس از انجام مقدمات لازم، امكان شروع پذیره نویسی توسط سازمان بورس اعلام می شود.

در آن زمان این تاخیر فقط به دلیل عدم بررسی اساسنامه این بانك در جلسه شورای پول و اعتبار كه ناشی از نرسیدن نوبت بود، اعلام شد اما منابع خبری در خصوص تعویق پذیره نویسی دلایل دیگری را اعلام كردند. در خصوص بانك تات گروه سرمایه گذاری تات با دو مساله روبه رو بود؛ اینكه بر اساس قانون گروه های سرمایه گذاری نمی توانند بیش از 10 درصد سهام یك بانك خصوصی را در اختیار داشته باشند در حالی كه گروه سرمایه گذاری تات 20درصد سهام را در اختیار دارد و از قضا این گروه از یك خانواده بود. نكته دیگر نداشتن بدهی معوق از سوی سهامداران موسس بود. ظاهراً این گروه به یك بانك خصوصی 500 میلیون تومان بدهی معوق دارد. این ملاحظات بانك مركزی را در بررسی پرونده این بانك دچار احتیاط كرد البته بعداً برخی منابع ادعا كردند این گروه چنین مشكلی ندارد بلكه بدهی بانكی دارد كه این بدهی نشانگر بدحسابی نیست و برای اخذ مجوز مانع حساب نمی شود. اگر این فرض را بپذیریم سخنرانی احمدی نژاد در نظرآباد را به یاد آورید كه گفت معامله پارسیان به این دلیل ابطال شد كه دو خریدار به بانك ها بدهكار بودند و فروش بانك به این دو بدهكار تخلف است.

آیا فرقی بین رستمی صفا و انصاری است؟ اگر داشتن بدهی به بانك ها تخلف نیست و مانع اخذ مجوز بانك خصوصی نیست چرا برای خرید سهام پارسیان از سوی رستمی صفا مانع شد؟ این ابهامات است كه آینده بانكداری خصوصی و آمیخته شدن با سیاست خودی و غیرخودی را پرابهام كرده است.تشابه تاریخیعلاوه بر آلوده شدن سیاست با اقتصاد، در فضایی كه توزیع سود در بخش های مختلف اقتصادی همگرا نیست و سود بخش ها متعادل نیست این گونه مجوز دادن به بانك های خصوصی زمینه سوداگری را فراهم می كند زیرا در این فضا بانك ها ناچارند با نرخ سود بالا پول های مردم را جمع كنند و برای پرداخت بهره ناچارند آن را در پربازده ترین بخش سرمایه گذاری كنند. نتیجه آن روانه شدن سیل نقدینگی به یك بازار و جذب آن در بخش نامولد اقتصادی می شود. اتفاقی كه در بخش مسكن افتاده نمونه واضحی بر این ادعا است. در چنین بانك هایی مالكیت و سرمایه یكسان انگاشته می شود و سرمایه بانك در اختیار سهامداران آن قرار می گیرد. برخی بانك های خصوصی كه در حال شكل گیری است عمده سهام اش در اختیار كسانی است كه كمترین آورده را خود دارند. آنها با اخذ وام از دیگران و تامین اولیه سرمایه و پذیره نویسی مالك بانك می شوند و زمام كار را در اختیار می گیرند.

برای مثال تات اولین بانكی است كه در جمهوری اسلامی 50 درصد از سرمایه خود را از طریق پذیره نویسی جمع كرده است. اما اگر از این موضوع بگذریم در زمان شاه داستان بانك شهریار كه از سوی برادران رضایی راه اندازی شد با فرضیه ابتدایی همانندی زیادی دارد.برادران رضایی تولیدگرانی بودند كه ابتدا به صورت موجه فعالیت خود را آغاز كردند و در بخش های صنعتی سرمایه گذاری كردند. آنها پس از مدتی بانك شهریار را ایجاد كردند. بانكی از طریق اخذ وام از بانك های دیگر راه اندازی شد و در ادامه با گرفتن وام از خارجیان و توزیع در داخل برای خود روزگار می گذرانید.

در واقع در این بانك مدیر و مشتری یكی بود و مدیریت با سرمایه قاطی شد. نتیجه آن شد كه این بانك به مرحله سقوط رسید و پای دربار را نیز به موضوع باز كرد. سرانجام بانك مركزی با محدود كردن سهام برادران رضایی كه محوریت شان با علی رضایی بود توانست بحران را تا حدودی كنترل كند. آیا بانك مركزی از گذشته درس گرفته است؟